Ενώ πυκνώνουν οι δημόσιες υποσχέσεις του πρωθυπουργού και κορυφαίων υπουργών και οι ελεγχόμενες διαρροές για επικείμενη «θεαματική δέσμη μέτρων», που υποτίθεται ότι θα μειώσουν δραστικά το κόστος ρεύματος, αύριο Τετάρτη (4/5) κατατίθεται η πρώτη μεγάλη συλλογική αγωγή κατά της ληστρικής ρήτρας αναπροσαρμογής. Της ρήτρας που έχει απελπίσει και εξοργίσει εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις με τις ασύλληπτες χρώσεις ρεύματος.
Είναι η πρώτη από συνολικά 20 συλλογικές αγωγές, όσες και οι προμηθευτές ρεύματος, που θα καταθέσουν εκ μέρους τουλάχιστον 1.500 καταναλωτών -οι οποίοι είχαν μέχρι χθες παράσχει σχετικές εξουσιοδοτήσεις- η Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας – ΙΝΚΑ, ως δευτεροβάθμια καταναλωτική οργάνωση, και η Ένωση Καταναλωτών Αιτωλοακαρνανίας, ως πρωτοβάθμια. Και η πρώτη αυτή αγωγή, που έχει συντάξει η ομάδα πέντε δικηγόρων του ΙΝΚΑ (Αλέξης Αλεξόπουλος, Γιώργος Καλτσάς, Μάριος Μαρινάκος, Αντώνης Πράττας και Τάσος Σανδαλάκης, βλέπε σχετικά το δημοσίευμα της «Εφ.Συν.» στις 4/4/2022, «Στα δικαστήρια η ληστρική ρήτρα»), δεν θα μπορούσε να αφορά άλλον από τον κυρίαρχο προμηθευτή ρεύματος, τη «δημόσια» ΔΕΗ. Η ηγεσία της οποίας, εκτός από το να σφυρίζει αδιάφορα για τον χείμαρρο καταγγελιών για τις τρελές χρεώσεις, απασχολεί μόνον αρνητικά την επικαιρότητα. Άλλοτε με τα bonus, τα τρελά stock options, τις αστρονομικές αμοιβές και τις πολυτελείς επενδύσεις τού επικεφαλής της στο… real estate και άλλοτε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της σε αυτό που καταγγέλλεται ως «καρτέλ στην αγορά ρεύματος».
Κεντρικό αίτημα της αγωγής κατά της ΔΕΗ είναι να καταργηθεί οριστικά η ρήτρα αναπροσαρμογής, την οποία η «δημόσια» επιχείρηση εφαρμόζει από τον περασμένο Αύγουστο, ως παράνομη, άκυρη, καταχρηστική και επιβεβλημένη με αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Οι ενάγοντες ζητούν επίσης να απαγορευτεί η χρήση και εφαρμογή της ρήτρας στους λογαριασμούς τους και να επιστραφούν ως αχρεωστήτως καταβληθέντα τα χρήματα που έχουν δώσει οι καταναλωτές μέχρι τώρα, πιστώνοντάς τα σε επόμενους λογαριασμούς.
Μαζί με την αγωγή θα κατατεθεί και αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, με τη φιλοδοξία να εκδικαστεί το συντομότερο δυνατό. Θα ζητείται να απαγορευτεί η καταγγελία οποιασδήποτε σύμβασης των εναγόντων καταναλωτών που δεν έχουν πληρώσει τα ποσά της ρήτρας, να απαγορευτεί η διακοπή της ηλεκτροδότησης, να διαταχθεί η άμεση επανασύνδεση όλων των παροχών ρεύματος που κόπηκαν, εφόσον έχει πληρωθεί το πλην ρήτρας μέρος του λογαριασμού, και να μην τιμολογείται και χρεώνεται στο εξής στους ενάγοντες καταναλωτές η ρήτρα.
Πίεση στην κυβέρνηση
Η κατάθεση της αγωγής αναμένεται να κορυφώσει την πίεση στην κυβέρνηση, που υπό το βάρος των κοινωνικών και πολιτικών αντιδράσεων, έχει δημιουργήσει προσδοκίες αποκλιμάκωσης της ενεργειακής κρίσης, αλλά πολύ πάνω από τις πραγματικές προθέσεις και τις δυνατότητές της. Στην ογκωδέστατη συλλογική αγωγή τεκμηριώνεται διεξοδικά ο αθέμιτος τρόπος με τον οποίο η ΔΕΗ, ως πλήρως καθετοποιημένος παραγωγός και προμηθευτής ρεύματος, καταχράστηκε την κυρίαρχη θέση της επιβάλλοντας στους καταναλωτές προδιατυπωμένους όρους συναλλαγής, τους οποίους δεν έχουν καμιά δυνατότητα να διαπραγματευτούν. Συνοπτικά, η συλλογική αγωγή κατά της ΔΕΗ τεκμηριώνει την καταχρηστικότητα και ακυρότητα της ρήτρας, μεταξύ άλλων, με τα παρακάτω επιχειρήματα:
● Ενώ σκοπός της σύμβασης προμήθειας ρεύματος είναι να προσφέρει στον καταναλωτή τη δυνατότητα πρόβλεψης των διακυμάνσεων και των εποχικών συνθηκών που επηρεάζουν τις τιμές του ρεύματος, με τη ρήτρα αναπροσαρμογής η πρόβλεψη του κόστους ενέργειας κατέστη αδύνατη, ακόμη «και στην περίπτωση που ο καταναλωτής έχει τις ιδιάζουσες οικονομικές ή μαθηματικές γνώσεις που απαιτεί η κατανόηση του περίπλοκου μαθηματικού τύπου της ρήτρας».
● Η πρακτική που ακολούθησαν όλοι οι πάροχοι και η ΔΕΗ, από τον Αύγουστο του 2021, χαρακτηρίζεται ακραία καταχρηστική και αδιαφανής και οδήγησε σε ακραία συμβατική ανισορροπία, αποφέροντας στις εταιρείες εκατομμύρια ευρώ κέρδη, ενώ την ίδια στιγμή, οι πελάτες-καταναλωτές μένουν χωρίς κανένα εισόδημα, ήδη από τη δεύτερη εβδομάδα του μήνα.
● Ενώ η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) σύστησε στους παρόχους να θέσουν τα όρια ενεργοποίησης της ρήτρας «βάσει ιστορικών δεδομένων και ευλόγων παραδοχών-προβλέψεων, με στόχο την κατά το δυνατόν ελαχιστοποίηση της ανάγκης ενεργοποίησης των μηχανισμών αναπροσαρμογής των τιμών», οι πάροχοι καθόρισαν τα όρια με βάση τις χαμηλές τιμές του 2020 (η ΔΕΗ μεταξύ 40-50 ευρώ/MWh). Το αποτέλεσμα είναι τα περιθώρια ασφάλειας που προβλέπονται στη ρήτρα αναπροσαρμογής να είναι εκτός πραγματικότητας, αφού η Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (δηλαδή η χονδρική τιμή) από 50,3 ευρώ ανά μεγαβατώρα τον Φεβρουάριο του 2021 εκτοξεύτηκε στα 272,68 ευρώ τον περασμένο Μάρτιο (+αύξηση 500%). Κανένας πάροχος, ούτε η ΔΕΗ, δεν έχει προσαρμόσει ανάλογα τα όρια.
● Η ΔΕΗ ενημέρωσε τους καταναλωτές για το ουσιωδέστερο στοιχείο της σύμβασης προμήθειας, ερμηνεύοντας μη σύννομα και ανεπίτρεπτα διασταλτικά μία εξαιρετική διάταξη για τη ρήτρα. Δεν τήρησε το πρότυπο της ΡΑΕ σε σχέση με τη μεθοδολογία υπολογισμού της ρήτρας. Την υπολογίζει με πραγματικά δεδομένα που δεν αντιστοιχίζονται στην τρέχουσα τιμή της μεγαβατώρας, ενώ ενημερώνει τους καταναλωτές σε μη ευκρινές σημείο του λογαριασμού, παραλείποντας να αναφέρει το δικαίωμα αζήμιας καταγγελίας από μέρους του καταναλωτή. Στο σημείο αυτό οι ενάγοντες υπενθυμίζουν την παρέμβαση της ΡΑΕ στα τέλη Μαρτίου, που στηλίτευε την πρακτική της ενημέρωσης στα «ψιλά γράμματα» των λογαριασμών.
Καταχρηστικοί όροι
● Οι Γενικοί Όροι Συναλλαγής που έχει επιβάλει η ΔΕΗ, παραβιάζουν σειρά άρθρων του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας και των σχετικών αποφάσεων της ΡΑΕ. Και ως προς τη μεθοδολογία της ρήτρας που χρησιμοποιεί και ως προς την τιμολόγηση και ως προς τη διαδικασία τροποποίησης των συμβάσεων και ως προς τα κριτήρια και τους σπουδαίους λόγους που επιβάλλουν την αναπροσαρμογή των τιμών. Οι όροι που χρησιμοποιεί η ΔΕΗ είναι καταχρηστικοί και άκυροι, αφού παραβιάζουν την αρχή της διαφάνειας. «Η αντίδικος -αναφέρει η αγωγή- διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίζει μονομερώς και να εφαρμόζει οποιαδήποτε μεθοδολογία υπολογισμού, κατά την απόλυτη διακριτική της ευχέρεια και τις επιχειρηματικές της επιλογές… Η εναγομένη επιφυλάσσει ουσιαστικά στον εαυτό της το δικαίωμα να αυξάνει κατά τη διακριτική της ευχέρεια το κέρδος της και κατά συνέπεια το τίμημα που θα καταβάλλει ο καταναλωτής για την παροχή της».
● Με τη μεθοδολογία υπολογισμού της ρήτρας που έχει υιοθετήσει η ΔΕΗ, πετυχαίνει την πλασματική προσαύξηση της Τιμής Εκκαθάρισης Αγοράς (της χονδρικής τιμής). Μετατρέπει την εμπορική δραστηριότητά της σε risk free δραστηριοποίηση, μεταθέτοντας στον τελικό καταναλωτή το σύνολο των κινδύνων της χρηματιστηριακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό που απομένει να διακυβεύεται για την ίδια είναι μόνο το οριακό κέρδος της και οι χρηματορροές της. Σε τελική ανάλυση, η ΔΕΗ καταλήγει να μην εμπορεύεται μόνο ηλεκτρική ενέργεια. Υπολογίζοντας κέρδη επί της χονδρικής τιμής, κατέληξε να μετατρέψει τις καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας σε συμβόλαια επί της Τιμής Εκκαθάρισης Αγοράς, που διαπραγματεύονται εκτός χρηματιστηρίου. Δηλαδή, με την τροποποίηση που επέφερε η ΔΕΗ στον τύπο της ρήτρας, μετέτρεψε τις συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας σε συμβάσεις επί διαφοράς, από την οποία υπολογίζει και εισπράττει κέρδος (premium), ωσάν να παρέχει υπηρεσίες της χρηματαγοράς!
● Σε παράδειγμα λογαριασμού ύψους 3.400 ευρώ για τετράμηνη κατανάλωση (Οκτωβρίου-Ιανουαρίου), στον οποίο σε 1.300 ευρώ χρέωσης ρεύματος αντιστοιχεί ρήτρα αναπροσαρμογής 2.213 ευρώ, το οποίο αναφέρεται στην αγωγή, αποκαλύπτεται ότι στον μαθηματικό τύπο της ρήτρας της ΔΕΗ χρησιμοποιεί ως Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς το εξωφρενικό μέγεθος των 2.324,56 ευρώ ανά μεγαβατώρα (!), τη στιγμή που η μέγιστη χονδρική τιμή στην περίοδο ενεργοποίησης της ρήτρας δεν έχει ξεπεράσει τα 272 ευρώ η μεγαβατώρα, τον περασμένο Μάρτιο.
Τσουνάμι προσφυγών κατά της ρήτρας
Η προσφυγή του ΙΝΚΑ κατά της ΔΕΗ και της ρήτρας αναπροσαρμογής είναι η πρώτη μεγάλη συλλογική αγωγή για τις ασύλληπτες αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος (στην οποία εκτός από τους τουλάχιστον 1.500 καταναλωτές, συμμετέχουν και δεκάδες συλλογικοί φορείς), αλλά δεν είναι η μόνη.
Στις 18 Μαΐου εκδικάζεται παλαιότερη προσφυγή της ΕΚΠΟΙΖΩ για αδιαφάνεια στους λογαριασμούς ρεύματος των προμηθευτών, ενώ υπάρχουν και εκατοντάδες μεμονωμένες προσφυγές καταναλωτών.
Έχει προηγηθεί και μία απόφαση ειρηνοδικείου που έκανε δεκτό αίτημα προσωρινής διαταγής για απαγόρευση αποκοπής ρεύματος σε καταναλωτή που έχει πληρώσει τη βασική χρέωση ρεύματος, αλλά όχι τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Η απαγόρευση ισχύει μέχρι να εκδικαστεί η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Το συντονιστικό των δικηγορικών συλλόγων της χώρας, επίσης, έχει ήδη αποφασίσει να καταθέσει προσφυγή κατά της ρήτρας, ενώ συλλογικά θα προσφύγουν και οι αγρότες των λαϊκών αγορών. «Έχουμε ζητήσει κατ’ επανάληψη από την Πολιτεία, αλλά χωρίς ανταπόκριση μέχρι στιγμής, την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής», αναφέρουν σε ανακοίνωσή τους, στην οποία προαναγγέλλουν προσφυγή κατά της ΔΕΗ, με αγωγή και ασφαλιστικά μέτρα, με κεντρικό αίτημα την κατάργηση της ρήτρας και την απαγόρευση των διακοπών ρεύματος. Την αγωγή θα υποστηρίξουν ο πρόεδρος του ΔΣΑ Δ. Βερβεσός και ο Αλέξης Μητρόπουλος, ενώ η Πανελλήνια Ομοσπονδία των Παραγωγών-Πωλητών Λαϊκών Αγορών καλεί τα μέλη της να συμμετάσχουν στη συλλογική αγωγή, καταθέτοντας έναν τελευταίο λογαριασμό και στοιχεία ταυτότητας (λεπτομέρειες στη σελίδα: http://www.laikesagores.gr).
Πέραν των νομικών προσφυγών, αναμένεται και η νομοθετική πρωτοβουλία ΣΥΡΙΖΑ για πάγωμα πληρωμής της ρήτρας μέχρι να κριθεί η νομιμότητά της στα δικαστήρια.
Ο Απρίλιος και τα νέα μαθηματικά της ρήτρας
Στα 245,94 ευρώ η μεγαβατώρα τιμολογείται σήμερα το ρεύμα, με βάση τη χονδρική τιμή που διαμορφώθηκε χθες στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Η άνοδος σε σχέση με χθες προσεγγίζει το 10%, με τις ΑΠΕ να καλύπτουν το 31% του ενεργειακού μείγματος, έναντι 29% του φυσικού αερίου.
Ο Απρίλιος, με βάση τον οποίο η ΔΕΗ και οι άλλοι προμηθευτές θα υπολογίσουν την αμαρτωλή ρήτρα αναπροσαρμογής για τον Μάιο, έκλεισε με μέση χονδρική τιμή 246 ευρώ η μεγαβατώρα, ελαφρά κάτω από τα 272 ευρώ του Μαρτίου. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι στη διάρκεια του Απριλίου οι καιρικές συνθήκες επέτρεψαν οι ΑΠΕ να κυριαρχήσουν με σχεδόν 40% στο ενεργειακό μείγμα, με το αέριο να υποχωρεί στο 23%. Χάρη σε αυτή την εξέλιξη, άλλωστε, τον Απρίλιο αποκαλύφθηκε και η δυνατότητα θεαματικής μείωσης της τιμής του ρεύματος, αφού καταγράφηκε σχεδόν μηδενική ελάχιστη τιμή, με 0,09 ευρώ η μεγαβατώρα, έστω και για λίγες ώρες μια ηλιόλουστη και... αεράτη μέρα του μήνα. Η μέγιστη τιμή ήταν 400 ευρώ και από αυτή την ακραία διακύμανση μεταξύ 0 και 400 ευρώ, οι παραγωγοί-προμηθευτές κατέληξαν σε έναν μέσο όρο 245 ευρώ, γράφοντας τα... νέα μαθηματικά της ρήτρας.
Σχόλια υποστηρίζονται από CComment