Πολιτίδης χρήστος: Κεριά αναμένα μέσα σε στάρι! Την παραμονή των Φώτων, το τελούσε η Γιαγιά μου, το τηρεί και η Μητέρα μου. Πολλά κεριά! μέχρι να σβήσουν σχεδόν μόνα τους.
Την ερμηνεία αναζητάμε, δίδω την δική μου εκδοχή: Η Ιστορία του Πόντου, είναι Ιστορία βουτηγμένη σε διαρκή βία, θανάτους, διώξεις και αίμα. Η σχέση με τους Νεκρούς είναι ιδαίτερη, υπάρχει μια ακραία συγκινησιακή φόρτιση στον Ποντιακό Ελληνισμό με αυτά τα ζητήματα! Είναι "νεκροί αδικοχαμένοι και αυτό συνιστά κανόνα. Οι νεκροί ζουν με τους ζωντανούς σε μια οργανική σχέση, δεν ξεχνιούνται, είναι χαραγμένοι στο μυαλό και την ψυχή των ανθρώπων με "αλυσίδων ασύντριφτα δεσμά"! Κάθε κερί και ένας νεκρός, κάθε φλογίτσα και μια μνήμη και τα κεριά βουτηγμένα στο στάρι, το στάρι συμβολίζει τη ζωή! Μέσα απ' αυτό, αυτή αναβλύζει. Είναι ένα σπουδαίο Έθιμο, Ανοίγουν οι ουρανοί!!! Η ψυχή μας συναντά τους νεκρούς καθώς στροβιλίζεται στο Ουράνιο Στερέωμα. Βαριά η κληρονομιά, ασήκωτη, του Ελληνικού Έθνους.
Παντελής Μελανοφρύδης: Ο αείμνηστος Παντελής Μελανοφρύδης σχετικά με το έθιμο των Θεοφανίων αναφέρει τα εξής. «τη νύχτα των Φώτων άναβαν εις το τραπέζι και εις διάφορα μέρη της οικίας πολλά φώτα, πέριξ δε της τραπέζης ή εις την εστίαν ανά μίαν λαμπάδα δι έκαστον νεκρόν της οικογενείας. Εκείνην την βραδυάν η τράπεζα με τα πιάτα και με τα υπολείμματα των φαγητών δεν μετεκινούντο αλλά παρέμενεν «το τραπέζ’ γουρεμένον. Θα έρτε η Φωτεινή σκών’ ατο» δηλ. μόνον την ημέρα των Φώτων εσηκώνετο η τράπεζα. Η τράπεζα γεμάτη ούτω από τρόφιμα ήτο το σύμβολον της διαρκούς αφθονίας.»
Τελειώνοντας θα ήθελα να υπενθυμίσω στην αγάπη σας και να εστιάσω την προσοχή σας στη βαθιά αγάπη του λαού μας προς τους νεκρούς του. Ας μη ξεχνάμε το ταφικό έθιμο τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα ή την Κυριακή του Θωμά όπου συντρώμε και συνδιασκεδάζουμε με τους νεκρούς μας πάνω στα ίδια τους τα μνήματα!
"Το λημόνεμαν" - Το μνημόσυνο των νεκρών την παραμονή των Φώτων στον Πόντο
Ο Απόστολος Παύλος στη δεύτερη προς Θεσσαλονικοίς επιστολή του γράφει: «Ου θέλω δε υμάς αδελφοί αγνοείν περι των κεκοιμημένων, ίνα μη λυπήσθε καθώς και οι λοιποί οι μη έχοντες ελπίδα» διότι, «ει γαρ πιστεύομεν ότι Ιησούς απέθανεν και ανέστη, ούτω και ο Θεός τους κοιμηθέντας δια του Ιησού άξει συν αυτώ…..» (Α΄προς Θεσσαλ. Κεφ. Δ΄ εδ. 13 και 14). Τέλος, ο υμνωδός στη νεκρώσιμη ακολουθία ψάλλει: « ο θάνατός σου Κύριε, αθανασίας γέγονε πρόξενος. Ει μη γαρ εν μνήματι κατετέθεις ουκ αν ο παράδεισος ηνέωκτο».
Τέλος και μία ευχή από τις δικές μου καταγραμμένες.
Ο Θεόν να ανασπάλ’ την ευλο΅γίαν ατ’ σ’ οσπίτια σουν!
Επίσης Διαβάζουμε:
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΤΑΡΝΑΝΙΔΗ
Ένα από τα πλέον σημαντικά μας έθιμα που επαναλαμβάνεται και τηρείται και στις μέρες μας από πάρα πολλές ποντιακές οικογένειες είναι το έθιμο, «τ’ αποθαμενίων το κερίν». Είναι η ανάμνηση των αγαπημένων και λατρεμένων μας νεκρών. Το άναμμα ενός κεριού, η ικανοποίηση μιας από τις απαιτήσεις των προσφιλών μας νεκρών κατά την παραμονή των Φώτων.
«τα Φώτα θέλω το κερί μ΄’!
και τη ψυχού κοκκία
και την Μεγάλ’ Παρασκευήν
έναν μαντίλιν δάκρυα».
Είναι το άτυπο μνημόσυνο που αναβιώνει κάθε χρόνο την παραμονή των Φώτων σε κάθε ποντιακό σπίτι στη Ματσούκα και κατά πάσα πιθανότητα και σε κάθε ποντιακό σπίτι γενικά.
Ακόμη διαβάζουμε: https://www.trapezounta.gr/pontus/culture/customs-and-practices/8988/
Μνημόσυνα, νηστεία, αγιασμό των υδάτων και κάλαντα είχαν τα Θεοφάνεια στον Πόντο
Τα Θεοφάνεια είναι μια από τις σπουδαιότερες γιορτές της Χριστιανοσύνης, καθώς την ημέρα αυτή βαπτίστηκε ο Ιησούς Χριστός. Επιπλέον, είναι σημαντική γιορτή διότι την ημέρα αυτή έγινε και η αποκάλυψη του τριαδικού Θεού. Σύμφωνα με τις γραφές, τη στιγμή της βάπτισης του Θεανθρώπου, κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα έχοντας μορφή περιστεριού και ταυτόχρονα ακούστηκε από τον ουρανό μια φωνή να λέει «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ευδόκησα», αναφερόμενη φυσικά στον Χριστό που βαπτιζόταν.
Αυτή ήταν και η μοναδική φορά που η Αγία Τριάδα εμφανίστηκε στη γη.
Στον Πόντο τιμούσαν ιδιαιτέρα την ημέρα αυτή, με την οποία σημειωτέον έκλεινε και το δωδεκαήμερο.
Την παραμονή των Θεοφανείων ή αλλιώς των Φώτων, όλοι οι κάτοικοι κρατούσαν αυστηρή νηστεία, ώστε την επομένη να πιουν τον μέγα αγιασμό. Την ημέρα αυτή ο αγιασμός των υδάτων γινόταν στην εκκλησία. Στη συνέχεια, μετά την ολοκλήρωση της λειτουργίας, ο παππάς πήγαινε στα σπίτια των πιστών και τα ράντιζε με τον αγιασμό, ψάλλοντας το τροπάριο «Εν Ιορδάνη…».
Επίσης, το βράδυ οι κάτοικοι στον Πόντο πραγματοποιούσαν, ο καθένας στο σπίτι του, μνημόσυνο για τους πεθαμένους του. Συγκεκριμένα, πριν από το βραδινό φαγητό, όλα τα μέλη της οικογένειας άναβαν κεριά μνημονεύοντας τους νεκρούς τους και τα τοποθετούσαν σε ένα μεγάλο ταψί γεμάτο σιτάρι, το οποίο και είχαν τοποθετήσει μπροστά από το εικονοστάσι. Στη συνέχεια κάθονταν όλοι γονατιστοί και προσεύχονταν μέχρι να καούν τα κεριά. Μόλις καίγονταν, έκαναν το σταυρό τους και σηκώνονταν. Να σημειωθεί πως εκτός από τα κεριά που άναβαν για τους δικούς τους πεθαμένους, άναβαν και ένα για εκείνους που δεν είχαν κανέναν να τους ανάψει.
Την ώρα που άναβαν τα κεριά, συνήθιζαν να λένε, «Τα Φώτα θέλω το κερί μ’ και τη Ψυχού κοκκία και τη Μεγάλ’ Παρασκευήν έναν μαντήλιν δάκρια».
Στη συνέχεια έτρωγαν το δείπνο τους, το οποίο αποτελούνταν κυρίως από φασούλια, μαύρα λάχανα και βραστή κολοκύθα. Το τραπέζι παρέμενε στρωμένο και γεμάτο φαγητά όλο το βράδυ, καθώς πίστευαν πως έρχονταν και έτρωγαν και οι πεθαμένοι.
Μετά το δείπνο, κυρίως μικροί, αλλά και κάποιοι μεγάλοι μασκαρεύονταν και έβγαιναν για να ψάλλουν τα κάλαντα των Φώτων. Πήγαιναν σε όλα τα σπίτια, με τους νοικοκυραίους να τους κερνάνε γλυκά, ξηρούς καρπούς, φρούτα και στους μεγάλους και κρασί.
Μόλις ξημέρωνε η ημέρα των Θεοφανείων, όλοι πήγαιναν στην εκκλησία προκειμένου να ακούσουν τη θεία λειτουργία. Μετά το πέρας της λειτουργίας έπαιρναν τον αγιασμό και τον πήγαιναν σπίτι τους, όπου όλοι έπιναν από τρεις γουλιές και στη συνέχεια ράντιζαν το σπίτι, την αυλή, τα χωράφια και τα ζώα τους. Τον υπόλοιπο που περίσσευε τον φύλαγαν στο εικονοστάσι, καθώς πίστευαν πως είχε θαυματουργές ικανότητες.
Φυσικά, την ημέρα αυτή γινόταν και η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού, όπου κυρίως νέοι βουτούσαν στα παγωμένα νερά, προκειμένου να τον πιάσουν. Οποίος τον έπιανε θεωρούσαν πως θα έχει μεγάλη ευλογία.
Το σταυρό, έπειτα, τον πήγαιναν σε όλα τα σπίτια για ευλογία.
Σχόλια υποστηρίζονται από CComment