Πολιτίδης Χρήστος: Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης "ΓΟΥΤΟΥ ΓΟΥΠΑΤΟΥ"

"Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας,  μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη", έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης στο "Άξιον Εστί".

Το Διήγημα το διάβασα πριν χρόνια, ξαναήρθε μπροστά μου με την Παράσταση (επερχόμενη) “ΓΟΥΤΟΥ ΓΟΥΠΑΤΟΥ” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με την ομάδα Εν Δυνάμει,  τη Δευτέρα 8/11, στο Πνευματικό Κέντρο Πτολεμαΐδας.

Διαβάζουμε:

Η Κ.Ε.Δ.Ε. και το Τμήμα Εργοθεραπείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Εργοθεραπείας στις 27 Οκτωβρίου και το σύνθημα «Belong. Be you. (Να ανήκεις να είσαι ο εαυτός σου)» σας προσκαλούν στην παράσταση “ΓΟΥΤΟΥ ΓΟΥΠΑΤΟΥ” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με την ομάδα Εν Δυνάμει  τη Δευτέρα 8/11/2021 στο Πνευματικό Κέντρο Πτολεμαΐδας στις 20:00.

Η Πρόεδρος της Κ.Ε.Δ.Ε.

Άννα Καίδου

-Το σύνθημα που προτείνεται από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Εργοθεραπευτών (World Federation of Occupational Therapists- WFOT) εστιάζει στην συμπερίληψη και την ανθρώπινη ποικιλομορφία. Η ομάδα «Εν Δυνάμει» είναι μία κολεκτίβα καλλιτεχνών με και χωρίς αναπηρία και που μέσα από τις δράσεις της προτείνει ένα νέο μοντέλο τέχνης και ζωής, όπου το “ανοίκειο”, το “περίεργο”, το “διαφορετικό” και το “ξένο” ενσωματώνονται στο σύνολο, ενδυναμώνοντάς το.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι εκ των μεγίστων Λογοτεχνών της χώρας μας.

Πάντα, διαβάζοντας και πάλι ένα έργο του Παπαδιαμάντη ανακαλύπτεις νέα πράγματα, βυθίζεσαι μέσα στην Κοσμοαντίληψη του, σ' έναν μαγικό κόσμο. Βαθύς, περιεκτικός, με θεατρικότητα και ανυπέρβλητο λεκτικό πλούτο! Κάθε έργο του αναδύεται από το υπόστρωμα της δυστυχίας.

Τοποθετείται με κριτική άποψη στα κακώς κείμενα των καιρών, βαθύτατα θρησκευόμενος, σε καμία περίπτωση όμως θρησκόληπτος, μαστιγώνει με εκείνο τον περίεργο υπανικτικό  Παπαδιαμάντειο λόγο του την ηγεσία της Εκκλησσίας, στέκοντας όμως πάντα πλάι στον απλό αγαθό Κληρικό.

Είναι σφάλμα κάποιων ελαφρόμυαλων που επιχειρούν να μετουσιώσουν τα έργα στην Δημοτική (ομιλώ για τον γραπτό λόγο).

Δεν είναι Παπαδιαμάντης πλέον, το ιδιαίτερο γλωσσικό στοιχείο συμπληρώνει την θεματική και είναι άρρηκτα δεμένο με αυτήν, είναι η ιδιαίτερη   αυτή η αισθητική μίξης, της Καθαρεύουσας με την Δημοτική και επίσης διαποτισμένης  από τα Εκκλησιαστικά κείμενα.

Ο ήρωας είναι ένα άτομο με νοητική υστέρηση, βαριά, η Βιωματική γραφή του Παπαδιαμάντη τον μεταφέρει ολοζώντανο μπροστά μας, προσεγγίζεται η τραγωδία της αναπηρίας μέσα από την κοινωνική της διάσταση, συμμετέχουμε στο διήγημα χωρίς όμως να ταυτιζόμαστε, μας κρατά συνεχώς η αγωνία σε εγρήγορση για την κατάληξη της ιστορίας.

Το υπόστρωμα του έργου είναι η δυστυχία της νοητικής αναπηρίας, εκεί πλάθεται και η ιστορία μέσα σ' έναν κοινωνικό ιστό.

Τα συναισθήματα εναλλάσσονται με τους προβληματισμούς και η επίγευση που αναβλύζει αφήνει μια ευχάριστη αίσθηση στο μυαλό.

Ο Παπαδιαμάντης είναι παρατηρητής, όχι επιδερμικά της ζωής. Ζει σέρνοντας "την δική του αναπηρία", πλάθει τους ήρωες του, ζει μαζί τους και σωματοποιείται μ' αυτούς, αυτός είναι ο λόγος της αψεγάδιαστης τραγικής εικόνας  που την μεταφέρει με λέξεις στο χαρτί.

Είναι καυστικός ο λόγος του, έμμεσα καταγγελτικός, με υποβόσκουσα ειρωνεία,

Λέει καθώςπεριγράφει τον ήρωα του:

            - κι εξετέλει δι’ αυτόν διακονήματα προθύμως, μετά βίας δεχόμενος φίλεμα ή κέρασμα. Προς όλους τους άλλους δεν υπήρχε φιλία, ούτε σπονδή.

        -Ο άλλος, χασομέρης, άχρηστος, ως μόνον επάγγελμα είχε το να πηγαίνει κάθε χρόνον μέσα εις την μεγάλην στερεάν, εκεί όπου υπήρχον άφθονα θέρη, και να κάμνει το έργον της σβάρνας· ήτο δε η σβάρνα βαρεία σανίς, την οποίαν έσυρον άλογα ή βόδια εις το αλώνι· και αυτός εκάθητο επάνω εις την σανίδα, έμψυχον βάρος, δια να γίνεται τέλειον το αλώνισμα·

: https://www.sansimera.gr/anthology/293

-Είχαν ακούσει τους παλαιούς μύθους δια τα θεριά, τα οποία εφώλευαν σιμά εις την βρύσιν, από την οποίαν υδρεύετο το χωρίον

-Είχεν ακούσει τους παλαιούς μύθους δια τα θεριά, τα οποία εφώλευαν σιμά εις την βρύσιν, από την οποίαν υδρεύετο το χωρίον

Ο δήμαρχος του τόπου, «εκπληρών και τα αστυνομικά», συνέβη να περάση μίαν ημέραν απ’ εκεί, σιμά εις τον βράχον, όχι μακράν από την βρύσιν, ένθα είχε το στραταρχείον του ο Τσηλότατος. Αι πτωχαί γυναίκες της γειτονιάς είχον παραπονεθή πικρώς εναντίον της μάστιγος. Ο δήμαρχος έσεισε τους ώμους, εμειδίασεν, απηύθυνεν ηπίας επιπλήξεις εις τον Μήτρον και εις όλην την δωδεκαμελή συμμορίαν των μαγκών — ο Τσηλότατος είχεν ακριβώς μίαν δωδεκάδα, όσους συμβούλους είχε και ο δήμαρχος και απεφάνθη·

    Αφήστε τα παιδιά να παίζουν, καλέ, αυτό δεν βλάπτει. Φτάνει να μην το παρακάνουν.

Ο Παπαδιαμάντης, είναι μελετητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς, καταγράφει με λεπτομέρεια και σαφήνεια την γλωσική ιδιαιτερότητα με το σκάλωμα των αρθρώσεων της βαριάς νοητικής υστέρησης! Είναι τόσο όμορφη η απόδοση που καταλαβαίνες ότι δεν είναι εξωτερικός παρατηρητής της ζωής, αλλά αυτά που γράφει είναι εκ των έσω, κι αυτή είναι η δύναμις των διηγημάτων του.