"Σούρβα", ετυμολόγησις της λέξεως - Ιστορία, Πολιτισμός, στη Μακεδονία

Σούρβα, τα : α) οι καρποί της σουρβιάς, β) τα κάλαντα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στη Μακεδονία.

Σούρουβα, όπως αναφέρεται και στο σχετικό καλαντιάτικο τραγούδι "Σούρουβα, μπάμπου μ', σούρουβα κι μένα τση σουρουβίνα...",ονομάζονται και τα κάλαντα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην πατρίδα μας Σιάτιστα , ενώ τα κάλαντα της παραμονής των Χριστουγέννων λέγονται κόλιαντα και σ' αυτά ένα απ' τα καλαντιάτικα τραγούδια είναι το "Κόλιαντα, μπάμπου μ', κόλιαντα κι μένα 'ν κουλιαντίνα..."

Προέλευση της ονομασίας του εθίμου

Σούρβο, το : ο καρπός της σουρβιάς< μεσαιωνικό σούρβον, το< λατινικό sorbum,i

Σουρβιά,η :το δέντρο που παράγει τα σούρβα, η όα η ήμερη <σορμπιά,η< λατινικό sorbus,i, θηλ.

Το φιλοδώρημα των παιδιών παλιά στα κάλαντα ήταν καρποί - κυρίως ξηροί (κάστανα, καρύδια, αμύγδαλα, σταφίδες, ξερά σύκα, ξυλοκέρατα ή χαρούπια)- μουστοκούλουρα και κολιαντίνες (μικρά στρογγυλά ψωμάκια που στη ζύμη τους δεν έβαζαν ζάχαρη ή μούστο, αλλά πάνω της στη μέση μπήγανε ελαφρά μια σταφιδωμένη ρόγα σταφυλιού από κρεμασμένη φούντα σταφυλιών) .

Φαίνεται πως στην αρχή στα κάλαντα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς δίνονταν απαραίτητα στα παιδιά σούρβα , για να 'ναι καρπερή - καλή για τη γη- η νέα χρονιά (ευετηρική προσφορά), κι απ' αυτού του είδους το φιλοδώρημα ονομάσθηκαν σούρβα και τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα.

Εξάλλου πρέπει να ΄χουμε υπόψη μας πως σε κάποια μέρη της Μακεδονίας και το ραβδί, με το οποίο τα παιδιά χτυπούν τις πόρτες και λένε τα σούρβα, είναι κυρίως από σουρβιά και λέγεται σουρβάκα. Από το θέμα των λέξεων "σουρβάκα" και "σούρβα" με την προσθήκη της ρηματικής κατάληξης προήρθε το ρήμα "σουρβακώ και σουρβακίζω, σουρβώ και σουρβίζω" που σημαίνει χτυπώ με τη σουρβάκα την πόρτα σπιτιού την παραμονή της πρωτοχρονιάς και λέω τα κάλαντα- σούρβα.

Αντίστοιχη της σουρβάκας είναι η δική μας τζιουμάκα˙η λέξη προήλθε με σύντμηση από τη λέξη τζιουμπανίκα, που είναι το ραβδί του τζιουμπάνου (τσομπάνου).

Σχετικά με τις λέξεις "σούρβο και σούρβα, σουρβάκα, σουρβώ και σουρβίζω, σουρβακώ και σουρβακίζω" δες Μεγάλη ελληνική εγκυκλοπαίδεια , 22ος τόμος , σελίδα 161 εκδοτικού οργανισμού " Φοίνιξ" και Λεξικό "Πρωΐας", τόμος 2ος ,σελίδα 2211.

Κουφογιάννης Ελευθέριος,
φιλόλογος

https://www.siatistanews.gr/etymologika/etymologika8.html