Η Ευρώπη σε ενεργειακή μέγκενη
- Επικαιρότητα
- Εμφανίσεις: 563
Η στροφή στο LNG, οι δυσκολίες μετάβασης και ο κίνδυνος να «υποκατασταθεί» η εξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο με εξάρτηση από το αμερικανικό LNG ● Τι σηματοδοτεί το κοινό ανακοινωθέν Μπάιντεν - Φον Ντερ Λάιεν για την «ενεργειακή ασφάλεια» της Ευρώπης ● Η ουκρανική κρίση ως «επιταχυντής» εξελίξεων.
ΒΡΥΞΕΛΕΣ
Η Ευρώπη έχει πιαστεί σε μια γεωπολιτική και γεωοικονομική μέγκενη. Η κρίση της πανδημίας, με τις απρόσμενες, καθολικές παρενέργειές της, αναζωπύρωσε βαθιές εντάσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία, με την ηγεσία της Ε.Ε. αβέβαιο παρατηρητή τους, αλλά βέβαιο θύμα τους κυρίως μέσω του ενεργειακού εκβιασμού που ασκεί η ρωσική ηγεσία για τις ροές αερίου. Εδώ και μερικές μέρες η ευρωπαϊκή ηγεσία, με υποβολέα τις ΗΠΑ, αναζητεί εναλλακτικές λύσεις απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Η μαγική φράση, γύρω από την οποία από την περασμένη εβδομάδα εξελίσσεται πυρετός επαφών και διπλωματικών διεργασιών, είναι το «υγροποιημένο αέριο». Αν και παράδοξο για την Ευρώπη, η οποία διακηρύσσει πως θέλει να είναι η πρωτοπόρος της πράσινης μετάβασης, το περίφημο LNG είναι το νέο γεωπολιτικό παιχνίδι της μετά το πάγωμα του αγωγού Eastmed που πάγωσε και τους εν Ελλάδι θερμούς υποστηρικτές του. Αλλά και το υγροποιημένο αέριο έχει αρκετούς εγχώριους υποστηρικτές και μάλιστα έτοιμους από καιρό. Από τους «greeks», τους εφοπλιστές που παραγγέλνουν σωρηδόν πανάκριβα πλοία μεταφοράς, μέχρι τους επιχειρηματικούς ομίλους που επενδύουν -και με ευρωπαϊκούς πόρους- σε σταθμούς αεριοποίησης. Ο δρόμος της Ευρώπης για τον ενεργειακό παράδεισο είναι στρωμένος με αμερικανικές παγίδες και... ελληνικές σφήνες.
Το 2021 οι ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ε.Ε. ανήλθαν σε περίπου 1.700 TWh.
Η ιστορική άνοδος του πληθωρισμού και η ένταση στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία για την Ουκρανία έχουν φέρει την Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμέτωπη με μια πικρή αλήθεια: τη μεγάλη εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο. Τουλάχιστον 20 κράτη-μέλη στην ανατολική και κεντρική Ευρώπη είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη ροή του φυσικού αερίου από Ρωσία προς Ευρώπη και η ανησυχία είναι έντονη για την αστάθεια που μπορεί να προκαλέσουν τα… παιχνίδια της Μόσχας εκεί που η Ε.Ε. «πονάει»: στο ενεργειακό.
Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αρχίσει να προετοιμάζεται για τυχόν μερικές ή «μαζικές» διακοπές της προμήθειας από τη Ρωσία. Βασικό κομμάτι του σχεδιασμού αποτελεί η αναζήτηση νέων προμηθευτών, με πρώτο «σύμμαχο» τις ΗΠΑ. Σε κοινή δήλωσή τους, που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν υποσχέθηκαν στενή συνεργασία για την ενεργειακή ασφάλεια.
Η στενή συνεργασία Ε.Ε. - ΗΠΑ (και) σε αυτό το θέμα θα εξασφαλίσει στην Ουάσινγκτον ότι οι Βρυξέλλες θα κρατήσουν σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία. Ωστόσο δεν είναι μόνο πολιτικοί οι λόγοι που ευνοούν αυτή τη συμμαχία. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου και τα οικονομικά οφέλη θα είναι τεράστια.
Η χρήση LNG είναι ευρύτατη στην Ευρώπη. Τον Ιανουάριο καταγράφηκε η μεγαλύτερη αγορά στην ιστορία της Ε.Ε. Πέρσι η Ε.Ε. εισήγαγε 80 bcm (δισ. κυβικά μέτρα), ενώ το σύνολο του υγροποιημένου αερίου που αυτή την στιγμή μπορεί να φιλοξενήσει η Ε.Ε. είναι τα 157 bcm. Το απόθεμα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο 60% και μοιράζεται κυρίως στην ιβηρική χερσόνησο, την Ιταλία και την Πολωνία.
Η Ε.Ε. αναζητεί τρόπους για ευκολότερη μεταφορά του υγροποιημένου αερίου και εντός της Ε.Ε. Υπάρχουν όμως δυσκολίες. Η ιβηρική χερσόνησος, για παράδειγμα, αποτελεί κόµβο για τερµατικούς σταθµούς εισαγωγής υγροποιηµένου φυσικού αερίου, μπορεί να εισάγει 40 TWh τον μήνα, αλλά μπορεί να καταναλώσει μόνο 30 TWh. Η πρόκληση είναι η μεταφορά του πλεονάζοντος αερίου στην υπόλοιπη Ευρώπη, δεδομένου ότι οι υπάρχοντες αγωγοί επιτρέπουν μέγιστη μεταφορά 5 TWh τον μήνα.
Ωστόσο το σύστημα αγωγών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει τις εισαγωγές από τα ανατολικά στους τελικούς καταναλωτές. «Παρά τις επενδύσεις σε ικανότητες αντίστροφης ροής και νέους αγωγούς, εάν πάρα πολύ αέριο προερχόταν από τα δυτικά, οι στενώσεις των αγωγών θα μπορούσαν να εμποδίσουν επαρκείς παραδόσεις στα ανατολικότερα τμήματα της Ε.Ε. ή στην Ουκρανία» αναφέρουν οι ειδικοί.
Η πρόσφατη ταξινόμηση του φυσικού αερίου ως «πράσινης» μορφής ενέργειας δεν αναμένεται να μειώσει καθόλου την εξάρτησή της από αυτό. Οι εισαγωγές αερίου θα παραμείνουν πάνω κάτω ίδιες έως το 2030. Από το 2030 έως και το 2040 η Κομισιόν αναμένει «σημαντική αύξηση παραγωγής ενέργειας από τις ανανεώσιμες πηγές».
Φυσικά υπάρχει ο κίνδυνος να «υποκατασταθεί» η εξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο με εξάρτηση από το αμερικανικό LNG. Ωστόσο τα πιθανά σενάρια που αναπτύσσονται αυτή την περίοδο σχετικά με τη Ρωσία δεν αφήνουν μεγάλο περιθώριο ελιγμών. Εάν, στο χειρότερο σενάριο, το ρωσικό φυσικό αέριο σταματήσει εντελώς να ρέει στην Ευρώπη, σύμφωνα με μελέτη της δεξαμενής σκέψης Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες, υπάρχουν δύο προκλήσεις για την Ευρώπη: η εξεύρεση αντικαταστάτη για τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου και ο περιορισμός της ζήτησης στο εσωτερικό των χωρών, ώστε να αντέξει την καταιγίδα οικονομικά και κοινωνικά. Οι συντάκτες της έρευνας δεν αποκλείουν οι κυβερνήσεις να χρειαστεί να καταρτίσουν ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την ιεράρχηση των αποδεκτών του φυσικού αερίου -για παράδειγμα για «θέρμανση σε κατοικίες ή για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας» ώστε να αποφευχθούν οι διακοπές ρεύματος.
Τρία είναι τα επικρατέστερα σενάρια: εάν η Ρωσία και όλοι οι άλλοι προμηθευτές συνεχίσουν να προμηθεύουν στα σημερινά επίπεδα, η αποθήκευση σε ολόκληρη την Ε.Ε. θα φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο των περίπου 320 τεραβατώρων (TWh) τον Απρίλιο του 2022. Εάν η Ρωσία μειώσει τις προμήθειες στις αρχές Φεβρουαρίου, η αποθήκευση θα φτάσει στο ελάχιστο επίπεδο των 140 TWh τον Απρίλιο του 2022.
Εάν μάλιστα ο καιρός είναι εξαιρετικά ψυχρός, τότε η αποθήκευση θα αδειάσει στα τέλη Μαρτίου του 2022.
Κυνηγώντας εμίρηδες και... κακομοίρηδες
Τα παζάρια με Κατάρ, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν και λοιπούς, το «ενεργειακό ΝΑΤΟ» και το ρίσκο της οριστικής ματαίωσης του Nord Stream 2 • Ποια είναι τα πραγματικά δεδομένα για το ενεργειακό μίγμα της Ε.Ε.
Οι ΗΠΑ δεν είναι η μοναδική πλευρά προς την οποία κοιτά η Ευρώπη για την προμήθεια φυσικού αερίου. Η Ε.Ε. επιδιώκει να εξασφαλίσει εναλλακτικές πηγές προμήθειας σε περίπτωση σύγκρουσης ή/και διακοπής των μεταφορών από τη Ρωσία. Υστερα από μια πρόσφατη συνάντηση με τους Ευρωπαίους υπουργούς Ενέργειας στη Γαλλία, η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση συζητά με εταίρους όπως το Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τις δυνατότητες αύξησης των προμηθειών φυσικού αερίου στην Ε.Ε.. Επίσης επαφές έχουν γίνει με Αίγυπτο, Αλγερία, χώρες του Κόλπου και «οποιονδήποτε μπορεί να βοηθήσει», σύμφωνα με πηγές της Κομισιόν.
Οι προσπάθειες για διαφοροποίηση του ενεργειακού μίγματος της Ευρώπης εντάθηκαν την τελευταία εβδομάδα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε τις συνομιλίες με το Κατάρ με στόχο την αξιοποίηση των τεράστιων αποθεμάτων υγροποιημένου φυσικού αερίου των χωρών του Κόλπου, μια ιδέα που προωθήθηκε από την κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Η Ευρωπαία επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον συνομίλησε με τον υπουργό Ενέργειας του Κατάρ Saad Sherida al-Kaabi μετά τη συνάντηση της περασμένης εβδομάδας μεταξύ της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του εμίρη του Κατάρ, σείχη Ταμίμ μπιν Χαμπάντ αλ Θάνι -ο ίδιος ο Μπάιντεν δεσμεύτηκε πριν από λίγες μέρες να δώσει σύντομα στο Κατάρ το ειδικό καθεστώς ενός σημαντικού μη ΝΑΤΟϊκού συμμάχου.
Η Σίμσον επισκέφτηκε επίσης το Αζερμπαϊτζάν για μια υπουργική συνάντηση για την ενέργεια, προκειμένου να αναζητήσει τρόπους ενίσχυσης των προμηθειών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline. Ωστόσο δεν είναι σαφές αν αυτό θα είναι αρκετό για να καλύψει το κενό που αφήνει η απόλυτη διακοπή της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το ένα τρίτο του φυσικού αερίου της Ευρώπης -αλλά οχτώ χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας η έλλειψη ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ε.Ε. παραμένει ένα εξόφθαλμο πρόβλημά της.
Η τιμή του φυσικού αερίου βρίσκεται σήμερα υπό διαπραγμάτευση περίπου πέντε φορές υψηλότερα από ό,τι πριν από έναν χρόνο, μια εκτίναξη που έχει αντίκτυπο σε άλλες πηγές ενέργειας και ανεβάζει τις τιμές για τους καταναλωτές. Το οικονομικό σοκ που προκάλεσε η πανδημία Covid-19 έχει δημιουργήσει χάος με τις ροές προσφοράς και ζήτησης, ενώ ταυτόχρονα η Ρωσία κατηγορείται ότι περιόρισε τις εξαγωγές προς την Ευρώπη και κράτησε χαμηλά την προσφορά στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης της ηπείρου.
Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί και η εκκρεμότητα του Nord Stream 2, του οποίου η λειτουργία εξαρτάται από τη γερμανική Δικαιοσύνη. Πάντως η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει να τοποθετηθεί ευθαρσώς απέναντι στη Ρωσία και είναι μία από τις χώρες που -μαζί με αρκετές άλλες στην Ε.Ε.- επιθυμεί διάλογο με τη Μόσχα.
Η κριτική για την Κομισιόν είναι για ακόμα μία φορά έντονη. Το POLITICO αναρωτιέται γιατί άργησε τόσο πολύ η Ε.Ε. να ασχοληθεί σοβαρά με εναλλακτικούς προμηθευτές -παρά το γεγονός ότι σε δύο συνόδους κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. το περασμένο φθινόπωρο κυριάρχησαν οι συζητήσεις για την ενέργεια. Αντ' αυτού η Ευρώπη περίμενε μέχρι η απειλή πολέμου με τη Ρωσία να είναι άμεση -και εν μέσω σημαντικών πιέσεων από τις ΗΠΑ- για να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα.
ΗΠΑ - Ε.Ε.
Συμβούλιο για την ενέργεια
Τη Δευτέρα θα πραγματοποιηθεί στην Ουάσινγκτον συμβούλιο ΗΠΑ -Ε.Ε. για την ενέργεια. Στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης βρίσκεται η διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού και αναμφίβολα τυχόν ευκαιρίες για την Αμερική να πουλήσει LNG στην Ευρώπη. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης Ζοζέπ Μπορέλ και η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον είναι μεταξύ των στελεχών της Ε.Ε. που αναμένεται να παραστούν. Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς θα βρίσκεται επίσης στην Ουάσινγκτον εκείνη την ημέρα -θα συναντηθεί με τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο- αλλά η επίσκεψή του είναι ξεχωριστή.
Φον ντερ Λάιεν και Μπάιντεν έδωσαν μια πρόγευση της συζήτησης σε κοινή δήλωση που εκδόθηκε ύστερα από τηλεφώνημά τους την περασμένη εβδομάδα. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ε.Ε. εργάζονται από κοινού για τη συνεχή, επαρκή και έγκαιρη προμήθεια φυσικού αερίου στην Ε.Ε. από διάφορες πηγές σε όλο τον κόσμο, ώστε να αποφευχθούν σοκ στον εφοδιασμό, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα μπορούσαν να προκύψουν από μια περαιτέρω ρωσική εισβολή στην Ουκρανία» σημείωσαν στο κοινό ανακοινωθέν.
Σχόλια υποστηρίζονται από CComment