Μην είδατε την Αγάπη μου-Ιάκωβος Καμπανέλης, Μίκης θεοδωράκης

Στις 8 Αυγούστου 1938 ανοίγει τις πύλες του στην Αυστρία το φοβερό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης, του Μαουτχάουζεν, που υπήρξε συνώνυμο του θανάτου και τόπος μαρτυρίου για πάνω από 200.000 κρατούμενους από σχεδόν όλες τις χώρες της Ευρώπης. 122.797 άνθρωποι, ανάμεσά τους και 3.700 Έλληνες, ξεψύχησαν μαρτυρικά στα κρεματόρια του Μαουτχάουζεν.

Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει τον συγγραφέα Ιάκωβο Καμπανέλλη στην Αυστρία. Οι αρχές τον συλλαμβάνουν στο Ίνσμπρουκ, τον ανακρίνουν και καταλήγει στο στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν. Εκεί θα παραμείνει ως τις 5 του Μάη 1945, όταν οι κρατούμενοι του Μαουτχάουζεν θα απελευθερωθούν απ’ τις συμμαχικές δυνάμεις. Οι Έλληνες συγκρατούμενοί του, περίπου 1100, θα τον εκλέξουν αντιπρόσωπό τους στη Διεθνή Επιτροπή που φροντίζει για την ανάρρωση και την επιστροφή τους στην Ελλάδα.

Μετά το τέλος του πολέμου, η αυστριακή κυβέρνηση θα μετατρέψει  το στρατοπέδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν σε μουσείο και τόπο προσκυνήματος. Πολλές χώρες της Ευρώπης θα τοποθετήσουν εκεί μνημεία για τους δικούς τους νεκρούς. Κάθε 5η του Μάη δεκάδες χιλιάδες προσκυνητές από την Αυστρία και το εξωτερικό φτάνουν στο Μαουτχάουζεν για ν’ αποτίσουν φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας.

Η εμπειρία του Ιάκωβου Καμπανέλλη στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης θ’ αποτυπωθεί στο χρονικό του «Μαουτχάουζεν» (εκδόσεις Θεμέλιο, 1961) και θα γνωρίσει από τότε πολλές επανεκδόσεις, ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα της αντιπολεμικής λογοτεχνίας.

Ο Μίκης Θεοδωράκης παρακινεί τον Καμπανέλλη να γράψει τους στίχους των τεσσάρων  τραγουδιών του ομώνυμου κύκλου, που ο συνθέτης θα παρουσιάσει στη συνέχεια με μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με την εμβληματική, καθηλωτική ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη.

Η Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν δεν αποτελεί μόνο μια καταδίκη στη βία και την αλλοφροσύνη του πολέμου, αλλά και έναν ύμνο στον έρωτα, που μπορεί ν’ ανθίσει ακόμη και σ’ ένα εφιαλτικό περιβάλλον και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα για ζωή. Από τότε και παρά το ότι έχει παρουσιαστεί σε χιλιάδες συναυλίες και έχει κυκλοφορήσει σε αμέτρητους δίσκους σε όλον τον κόσμο, το έργο παραμένει ζωντανό, να χτυπάει την καμπάνα που δεν αφήνει τη τον εφησυχασμό και τη λήθη να εξαπλωθούν.

Σύνθεση: 1965, Αθήνα. Πρώτη Ηχογράφηση: 1965, Μαρία Φαραντούρη, Studio Columbia, Ηχολήπτης ο Νίκος Κανελλόπουλος. Μουσικοί: Γιάννης Διδιλής (πιάνο), Κώστας Παπαδόπουλος (μπουζούκι), Λάκης Καρνεζης (μπουζούκι), Σωτήρης Ταχιάτης (βιολοντσέλο), Σπύρος Ρέγγιος (φλάουτο).