Από το 1385 έως το 1912 ΛΙΓΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝ… ΤΑ 527 ΧΡΟΝΙΑ…(Γράφει η Μαρούλα Βέργου Γκαμπέση)
- Επικαιρότητα
- Εμφανίσεις: 693
Από το 1385 έως το 1912 ΛΙΓΟ ΔΕΝ ΗΤΑΝ… ΤΑ 527 ΧΡΟΝΙΑ…(Γράφει η Μαρούλα Βέργου Γκαμπέση)
Η πόλη της Καστοριάς κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς 68 χρόνια προτού η Κωνσταντινούπολη πέσει στα χέρια τους… Σύμφωνα με την παράδοση η πόλη μας σε ώρες άνοιξης περίμενε νύχτα Μεγάλου Σαββάτου την Ανάσταση… Τη βραδιά εκείνη του 1385 οι Τούρκοι στρατηγοί Χαϊρεντίν και Γαζή Εβρέν βρεθήκανε μπρος στη μεγάλη πόρτα των τειχών με το ασκέρι τους – σημερινή πλατεία Δαβάκη- και με δόλο έπεισαν τους φρουρούς να ανοίξουνε τη θύρα. Τούρκος μεταμφιεσμένος σε καλόγηρο παρακάλεσε να του ανοίξουνε για ν΄ ακούσει το Χριστός Ανέστη – αναίμακτα όπως γράφτηκε-. Οι νέοι κατακτητές κατέλαβαν την Καστοριά, παίρνοντάς την από τα χέρια των προηγούμενων κατόχων της, τους αδελφούς Στόϊα και Θεόδωρο Μουζάκη, ορθοδόξους και αλβανικής καταγωγής. Η μικρή εκκλησία που βρίσκεται απέναντι από τον ναό της Μητρόπολης είναι δική τους δωρεά προς τον ΄Αγιο Αθανάσιο, γνωστότερο ως ΄Αη Θανάση του Μουζάκη. Μια δεύτερη εκδοχή για την κατάληψή της από το τουρκικό ασκέρι αναφέρει πως ο καλόγηρος ζήτησε από τη βασιλοπούλα του Κάστρου να του ανοίξει … η βασιλοπούλα έριξε τα κλειδιά και η πόλη κυριεύτηκε. Από την στενοχώρια της έπεσε από τα τείχη του κάστρου μαζί με το μικρό της και την μαλαματένια κούνια. Αργότερα , μετά το ξεγέλασμα… οι καστοριανοί λέγανε στους Τούρκους «είμαστε αμανέτι (ενέχυρο) κι όχι σκλάβοι γιατί μας πήρατε με τον πλάνο». Στα 527 χρόνια κατοχής, γίνηκαν πολλές αλλαγές στη ζωή των κατοίκων. Απωθήθηκαν ή αναγκάσθηκαν να εγκατασταθούν στη νότια πλευρά της χερσονήσου , της συνοικίας Ντολτσού και κάποιοι χτίσανε τα σπιτικά τους στη βόρεια μεριά στην περιοχή Απόζαρι. Οι Τούρκοι μείνανε μπρος στα τείχη ολόγυρα για να ελέγχουν το στενό κομάτι γης του λαιμού- του αυχένα , όπως τον περιέγραφε η πριγκήπισσα του Βυζαντίου η ΄Αννα η Κομνηνή. Οκτώ αιώνες πριν οι Τούρκοι δώσανε τότε στη λίμνη μας το δικό τους όνομα «Sah gοl”» την είπανε που μεταφράζεται ως λίμνη πανέμορφη ή βασιλική λίμνη…Το αρχαίο όνομα της Ορεστειάδας παραταύτα διασώθηκε μέσα στους πικρούς καιρούς και τη θολούρα του χρόνου. Στην πόλη αυτή άφθασαν αργότερα οι διωγμένοι από την Ισπανία κι αλλού Εβραίοι που αγόρασαν γη και εγκαταστάθηκαν στα ψηλά της Καστοριάς. Από τις αρχές του 17ου αιώνα ξεκίνησαν οι Καστοριανοί να ανακαλύπτουν και να επισκέπτονται τα παζάρια της Κων/πολης και τις υπαίθριες αγορές της κεντρικής Ευρώπης, να επιχειρούν τα πρώτα εμπορικά αλισφερίσια με τους βόρειους λαούς της Ευρώπης. Πατροπαράδοτη ασχολία η γούνα , από πάππου προς πάππο. Η πόλη απέκτησε κι άλλες νεώτερες εκκλησίες εκτός εκείνων που υπήρχαν από τα χρόνια του Βυζαντίου, με νέους δωρητές που ευχαριστούσαν αγίους, για την ψυχικήν αυτών σωτηρίαν, διαθέτοντας σημαντικά ποσά για την ανέγερση ή την συντήρησή τους.
Αρχές του 20ου αιώνα μετά τα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα , οι νέες σκληρές απαιτήσεις των Νεοτούρκων απογοητεύσανε αντελώς τους Βαλκάνιους λαούς- ΄Ελληνες, Σέρβους, Μαυροβούνιους, Βούλγαρους… έτσι ξεκινήσανε οι Βαλκανικοί πόλεμοι κατά των Τούρκων και η κάθε πλευρά ξεχωριστά επεδίωκε να κατακτήσει όσο πιο πολλά εδάφη για την χώρα της.
Οκτώβριος και Νοέμβριος του 1912…
Και επι 36 μέρες – όπως μας πληροφορεί ο Καστοριανός γυμνασιάρχης Παντελής Τσαμίσης- η πόλις εδοκίμασε φόβους και κρισιμοτάτας στιγμάς εκ της μεγάλης συγχύσεως της επικρατούσης εις τα τουριστικάς αρχάς, πολιτικάς, στρατιωτικάς, δικαστικάς. ΄Ηδη από το τέλος του Οκτωβρίου του 1912 η πόλη απειλούνταν από εμπρησμό. Ο Μπεκήρ Αγάς και οι 70 άτακτοι Αλβανοί που τον συνοδεύανε έχοντας κάψει προηγουμένως τη Νεάπολη έβαλαν στόχο να κάψουν και το Κάστρο μας. ΄Όμως ο Καϊμακάκης- τοποτηρητής- εκτιμούσε τους φιλειρηνικούς Καστοριανούς. Ο Μπεκήρ Αγάς πήρε τους δικούς του, αφήνοντας τους Καστοριανούς με την εντύπωση ότι έφυγε οριστικά. Στα χριστιανικά σπιτικά οι ελληνικές οικογένειες ζητούσαν προστασία για τα κορίτσια τους από τις γνωστές τουρκικές οικογένειες, σε περίπτωση που ο Μπεκήρ Αγάς θα άφηνε τους δικούς του να διαπράξουνε βίαιες πράξεις και βιασμούς. Αλλά τα σχέδια αυτά ματαιώθηκαν. Εν τω μεταξύ είχε γίνει γνωστή η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης… γι αυτό και μερικοί ενθουσιασμένοι συντοπίτες ζητήσανε τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτη Σεβασμιωτάτου Ιωακείμ Λεπτίδη, νάρθουνε σε επικοινωνία με τους Κρήτες αντάρτες και να καταλάβουνε την πόλη. Η γνώμη όμως του Μητροπολίτη ήταν να περιμένουε τον τακτικό στρατό, καθώς έφταναν στ΄ αυτιά του οι επιτυχίες των ελληνικών στρατευμάτων που ήταν πια κοντά. Κι ενώ η χαρά και η λαχτάρα έζωνε τους κατοίκους, είδανε ξανά τον Μπεκήρ αγά να επιστρέφει πάλι, να μη βρίσκει τα οχυρώματά του που είχαν καταστραφεί και να επιλέγει μαζί με τον Τούρκο ταγματάρχη τον Κιαζίμ- την πόλη ισχυριζόμενος πως ήλθε για να αναλάβει την τήρηση της τάξης…
Νοέμβριος του 1912
Ο ενθουσιασμός των κατοίκων ήταν ολοφάνερα τα ελληνικά στρατεύματα πλησίαζαν διαρκώς κάποιοι Καστοριανοί έφθαναν μέχρι το Βογατσικό για να ανταμώσουν με εθελοντές κρητικούς, ενώ ο Μεχμέτ πασάς παρά τα κακά μαντάτα που σήμαιναν πως ο γίγαντας με τα πήλινα πόδια «τα είχε πια τσακίσει»… εξακολουθούσε να λέει… «κι αν ο ελληνικός στρατός πήρε τη Σαλονίκη, εμείς πάλι θα νικήσουμε κι αλοίμονον σ΄ όποιους θα τον βοηθήσουνε…
Νοέμβριος 7 του μήνα
Οι μπέηδες αρχίσανε να μαζεύουνε τα απαραίτητα με σκοπό να εγκαταλείψουν τον τόπο. ΄Ενας δικός τους αξιωματικός τότε ο Χασάν Ζουλφικιάρ ήλθε σε συννενόηση με τον μητροπολίτη τον Ραββίνο- θρησκευτικό εκπρόσωπο των εβραίων και τον Μουφτή Ταχήρ. Τότε όλοι τους όρισαν έλληνες και τούρκους κατοίκους ως πολιτοφυλακή, η οποία είχε ως σκοπό την προστασία των πολιτών της πόλης. Ο ίδιος ο Χασάν Ζουλφικιάρ μπέης άνοιξε την τούρκικη αποθήκη εφοδιάζοντας τους πολίτες με όπλα και σφαίρες. 8 του μήνα Νοεμβρίου. Η Φλώρινα ελευθερώθηκε και οι αξιωματικοί με το νικηφόρο στράτευμα πήραν το δρόμο για το Ανταρτικό- Ζέλοβο, τη Ρούλια- Κώττα, κατηφορίζοντας για την Καστοριά… και με το εξής παρακάτω σημείωμα… που απευθύνονταν στον Ιωάννη ΄Αρτη και τους δικούς του υπο τον διάδοχο Κων/νο : «Υπάρχουν σπουδαίοι πολιτικοί λόγοι να καταληφθεί η Καστοριά. Προς τούτοις αποστείλατε τμήμα… έστω και μικράς δυνάμεως και εν περιπτώσει αυτή είναι κενή… καταλάβετε ταύτην εν ονόματι του βασιλέως των ελλήνων Γεωργίου του Α και κηρύξατε τον στρατιωτικόν νόμον» «Με την υπογραφή του Κωνσταντίου Διάδοχου»
Μαθαίνοντας τα νέα οι Καστοριανοί, παραμονή της γιορτής του Αγίου Μηνά, έφθαναν ως τον εορτάζοντα ναό της Παναγίας του Μουζεβίκη να προσκηνύσουνε και να παρακαλέσουνε μπρος στην εικόνα του αγίου Μηνά που βρίσκονταν εκεί για την ελευθερία του τόπου και των ανθρώπων της Μακεδονικής γης. Το μικρό σε αριθμό τμήμα του ιππικού πήρε τον δρόμο για την Καστοριά, αφήνοντας ελεύθερη τη Φλώρινα και φθάνοντας στις 10 Νοεμβρίου στο χωριό Απόσκεπος- μια ανάσα απείχε πλέον από την Καστοριά. Τρείς ήταν οι αξιωματικοί μαζί με του 27 ιππείς. Πρώτος ο υπίλαρχος Ιωάννης ΄Αρτης, δεύτερος ο υπίλαρχος Παναγιώτης Νικολαϊδης, τρίτος ο ανθυπίλαρχος Φιλόλαος Πηχεών, καστοριανός στην καταγωγή. Τότε ο ΄Αρτης έστειλε με τον χωρικό Τούρπο Βλάχο ένα σημείωμα που απευθύνονταν στον μητροπολίτη Καστοριάς Ιωακείμ Λεπτίδη στο οποίο έγραφε «την πόλιν έχουν κυκλώσει πανταχόθεν δυνάμεις 25.000 ανδρών ώστε πάσα αντίστασης ή απόπειρα διαφυγής του εν τη πόλει στρατού είναι αδύνατος. Επιθυμώ να μην καταστρέψω την πόλιν. Σπεύσατε εις συννενόησιν με τον αρχηγόν των εν τη πόλει τουρκικών δυνάμεων όπως παραδοθεί άνευ όρων εντός μίας ώρας από της λήψεως του παρόντος, άλλως ευρίσκομαι εις την ανάγκην βομβαρδισμού της πόλεως προ της ελεύσεως του σκότους» – Ιωάννης ΄Αρτης, Υπίλαρχος
Τότε ο υπίλαρχος Νικολαϊδης μαζί με δυο καβαλάρηδες και με την άδεια του ΄Αρτη, φθάσανε προς την πόλη για να μάθουν αν οι τούρκοι θα παρέδιδαν το κάστρο μας… Οι πληροφορίες που δοθήκανε από τον δήμαρχο Κωνσταντίνο Γούση στον Νικολαϊδη, όπως και η συνάντηση του δημάρχου με τον μητροπολίτη είχαν πείσει πλέον τον υπίλαρχο ΄Αρτη ότι ο Μεχμέτ πασάς θάπρεπε να είχε εγκαταλαίψει με τους δικούς του τους στρατώνες. Και έτσι έως ότου ξημερώσει περνώντας από μια νύχτα χωρίς να συμβούν απρόοπτα γεγονότα, ως την επόμενη και λαμπρή μέρα , γιορτής του Αγίου Μηνά…
Ο ίδιος ο Φιλόλαος Πηχεών τοιχοκόλλησε το παρακάτω κείμενο σε κεντρικό σημείο της πόλης :
«Εν ονόματι του βασιλέως των ελλήνων Γεωργίου του Α΄ καταλαμβάνω την πόλιν Καστορίας, διακηρύττω καθ΄ υψηλήν εντολήν της βασιλικής αυτού Υψηλότητος του Διαδόχου και γενικού αρχηγού των εν Μακεδονία στρατευμάτων, ότι οι νόμοι του ελληνικού κράτους θέλουσι ισχύει από σήμερον και δια την επαρχίαν Καστορίας ανεξαρτήτου θρησκεύματος. Από σήμερον δε μέχρι νεωτέρας διαταγής θέλει ισχύει ο στρατιωτικός νόμος, καθ΄ όλην την επαρχίαν»
Εγένετο εν Καστορία τη 11η Νοεμβρίου 1912
Ο Διοικητής ιππικού Ιωάννης ΄Αρτης.
Σχόλια υποστηρίζονται από CComment