Ο Στρατής Μυριβήλης στα Καϊλάρια (Πτολεμαΐδα) το 1912 και η "Ζωή εν Τάφω"

Ο Στρατής Μυριβήλης στα Καϊλάρια (Πτολεμαΐδα) το 1912 και η "Ζωή εν Τάφω"

Ο Στρατής Μυριβήλης αυτοβιογραφούμενος με κριτικό πνεύμα γράφει για τα τα Καϊλάρια του 1912 που βρέθηκε εδώ ως στρατιώτης.

Είναι Νατουραλιστικός, οξύς, πικρός, αντιμιλιταριστικός, απολογητικός ο λόγος του.

Είναι μια εποχή απίστευτα βίαιη, νέα παιδιά, εικοσάρηδες βρίσκονται στα χαρακώματα, πεθαίνουν σωρηδόν και από τις δυο πλευρές, αίμα, καμένη σάρκα, σακάτηδες, νεκροί αυτές είναι οι εικόνες που ζει μαζί τους.

Ο Στρατής Μυριβήλης είναι διανοούμενος , επεξεργάζεται αυτά που ζει, θέτει ερωτήματα, αμφισβητεί, αλέθει τις εικόνες, παίρνει θέση σαν σκεπτόμενος άνθρωπος και όλα αυτά τα καταθέτει στο σπουδαίο λογοτεχνικό έργο "Η ζωή εν τάφω".

Το 1916 συμμετείχε στην έκδοση της εφημερίδας Ελεύθερος Λόγος, όργανο του κόμματος των Φιλελευθέρων, όντας ένθερμος οπαδός του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου κατατάχθηκε στο 4ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους με το βαθμό του δεκανέα και πολέμησε στο μακεδονικό μέτωπο συμμετέχοντας στην πολεμική επιχείρηση της προκάλυψης του Μοναστηρίου. Από αυτήν την εμπειρία του στα χαρακώματα προέκυψε το πασίγνωστο βιβλίο του Η ζωή εν τάφω.

Κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία υπηρέτησε ως λοχίας στο Β' νοσοκομείο διακομιδής στο Εσκισεχίρ. Στις 28 Ιουνίου του 1920 παντρεύτηκε στο Εσκισεχίρ, την Ελένη Δημητρίου, από το Δεκελί της Μικράς Ασίας, ενώ την ίδια περίοδο γεννήθηκε και η πρώτη του κόρη, η Χάρις. Αργότερα απέκτησε άλλα δύο παιδιά, τον Λάμπη και τη Δροσούλα.

Με την εκκένωση της Μικράς Ασίας από τα ελληνικά στρατεύματα βρέθηκε για λίγους μήνες πρόσφυγας στη Θράκη και από κει επέστρεψε για να εγκατασταθεί μόνιμα στη Λέσβο μέχρι και το 1932. Αποστρατεύτηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1922 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού και παρασημοφορημένος με το ελληνοτουρκικό και ελληνοβουλγαρικό μετάλλιο της Νίκης ^[4].

Το 1923 εξέδωσε την πρώτη δική του εφημερίδα, την Καμπάνα, όπου πρωτοδημοσιεύτηκε σε συνέχειες «Η Ζωή εν τάφω»

Από το 1936 και για τα επόμενα 3 χρόνια συνεργάστηκε με την σαφέστατα δεξιά εφημερίδα Η Εθνική. Την ίδια χρονιά, ενστερνίστηκε τις απόψεις και την πολιτική του Ιωάννη Μεταξά και έγινε φανατικός υπέρμαχος του καθεστώτος^[8]. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο θεωρήθηκε λάβρος αντικομμουνιστής^[9].

Παραθέτω ένα χειρόγραφο του Συγγραφέα (Αντιπολεμική λογοτεχνία _Συνέδριο του 1924), ο οποίος δεν ανήκε στον προοδευτικό χώρο αλλά ήταν πολέμιος αυτού.

Στο έργο η "Ζωή εν τάφω" εξιστορείται η φρίκη όχι μόνο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και κάθε πολέμου γενικότερα. Ο λοχίας του πεζικού Αντώνης Κωστούλας καταγράφει σε γράμματα-ημερολόγιο, που σκοπεύει να στείλει στην αγαπημένη του, τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, κατά την περίοδο που αυτός πολεμάει στο Μακεδονικό Μέτωπο το 1917.

Δεν πρόκειται εδώ για την ηρωική διάσταση του πολέμου, αλλά για μια πραγματικότητα φρικιαστική. Είναι η φρίκη των χαρακωμάτων, έτσι όπως την έζησε ο συγγραφέας. Το αντιπολεμικό μήνυμα του έργου αναδεικνύεται μέσα από την ωμότητα της ρεαλιστικής περιγραφής, που χρησιμοποιεί τη φρίκη ως μέσο απώθησης και εξισώνει όλους τους ανθρώπους, φίλους και εχθρούς, κάτω από το βάρος της συντριβής της ανθρώπινης ύπαρξης. Από την άλλη, η αγάπη για τη ζωή, για τον άνθρωπο και το φυσικό του περιβάλλον θα παραμείνει ο συνεκτικός ιστός της σκέψης του και ολόκληρου του έργου του, το μόνο αντίδοτο, η μόνη ελπίδα απέναντι στον παραλογισμό του πολέμου.» ^[2]